Türkiye'deki Eskihisar kasabası yakınlarındaki antik Stratonikeia kentinde, arkeologlar yaklaşık 2.000 yıl öncesine ait, nadir bulunan bir Roma dönemi kütüphanesi keşfetti. Dört ana caddenin kesişim noktasında yer alan kütüphane, ilk olarak Helenistik dönemde inşa edilmiş ve Roma döneminde yeniden inşa edilmiştir. Kütüphanenin mimarisi, dönemin kültürel zenginliğini ve entelektüel yaşamını yansıtmaktadır.
“Gladyatörler şehri” olarak bilinen ve antik çağın en büyük mermer şehirlerinden biri olan Stratonikeia, 1977'den beri Pamukkale Üniversitesi'nden Profesör Bilal Söğüt'ün yönetimi altında sistematik arkeolojik kazıların odak noktası olmuştur. Şehir, UNESCO Dünya Mirası listesi ön listesinde yer almaktadır.
Arkeologlara göre, kütüphane antik tiyatronun yakınında bulunuyordu ve merkezi bir salon, okuma odaları ve depolama alanları içeriyordu. Mozaikler dahil olmak üzere bazı mimari unsurlar, MS 4. yüzyıla kadar uzanmakta ve Geç Antik Çağ'daki önemini göstermektedir.
Kütüphane binasının, antik Ege bölgesinin bir kültür merkezi olan Efes'ten bir usta tarafından inşa edildiğine inanılıyor. Keşif, Roma İmparatorluğu'nda bilginin, eğitimin ve kütüphane mimarisinin rolünü anlamaya önemli bir katkı sağlamaktadır.
Henüz hiçbir el yazması parçası bildirilmemesine rağmen, araştırmacılar kütüphanenin antik kentin akademik ve politik yaşamını yansıttığını vurguluyor. Devam eden kazılar, Anadolu'nun entelektüel tarihi hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkarma vaat ediyor.