Xây dựng đập và trách nhiệm đạo đức: Đánh giá tác động toàn cầu

Việc xây dựng đập từ lâu đã được ca ngợi vì những lợi ích kinh tế và xã hội của nó, từ thủy điện đến kiểm soát lũ lụt và cung cấp nước tưới. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây được công bố trên Geophysical Research Letters đã làm sáng tỏ một khía cạnh ít được biết đến nhưng có ý nghĩa quan trọng: việc xây dựng gần 7.000 đập từ năm 1835 đến 2011 đã gây ra những thay đổi nhỏ trong các cực của Trái đất. Nghiên cứu này đặt ra những câu hỏi đạo đức quan trọng về trách nhiệm của chúng ta đối với hành tinh và các thế hệ tương lai. Nghiên cứu cho thấy rằng các đập này đã tích trữ đủ nước để gây ra tổng cộng sự dịch chuyển của Cực Bắc khoảng 1,1 mét. Từ năm 1835 đến 1954, việc xây dựng đập ở Bắc Mỹ và Châu Âu đã làm dịch chuyển Cực Bắc 20,5 cm về phía kinh tuyến 103°Đ, đi qua Nga, Mông Cổ và Trung Quốc. Giai đoạn thứ hai, từ năm 1954 đến 2011, việc xây dựng đập ở Đông Phi và Châu Á đã dẫn đến sự dịch chuyển thêm 57 cm về phía kinh tuyến 117°T, đi qua phía tây Bắc Mỹ và Nam Thái Bình Dương. Những thay đổi này là do sự phân phối lại khối lượng nước được giữ lại trong các đập, ảnh hưởng đến sự cân bằng địa vật lý của Trái đất. Mặc dù những thay đổi này là nhỏ, nhưng chúng đã tác động đáng kể đến mực nước biển, góp phần làm giảm 21 mm trong giai đoạn nghiên cứu. Từ góc độ đạo đức, điều quan trọng là phải xem xét liệu những lợi ích của việc xây dựng đập có biện minh cho những tác động môi trường và địa vật lý tiềm ẩn hay không. Việc xây dựng các đập lớn thường dẫn đến việc di dời các cộng đồng địa phương, phá hủy các hệ sinh thái và thay đổi dòng chảy tự nhiên của sông ngòi. Ngoài ra, việc tích trữ nước trong các hồ chứa có thể dẫn đến tăng phát thải khí nhà kính, chẳng hạn như metan, từ sự phân hủy của thảm thực vật ngập nước. Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy việc bơm nước ngầm từ năm 1993 đến 2010 đã làm nghiêng cực của Trái đất gần 80 cm. Điều này cho thấy rằng các hoạt động của con người khác cũng có thể có tác động đáng kể đến sự cân bằng địa vật lý của Trái đất. Do đó, cần có một cách tiếp cận toàn diện và đa ngành để đánh giá tác động đạo đức của các dự án cơ sở hạ tầng lớn. Điều này bao gồm việc xem xét các tác động môi trường, xã hội và kinh tế, cũng như các tác động địa vật lý tiềm ẩn. Tóm lại, nghiên cứu về tác động của việc xây dựng đập đối với các cực của Trái đất nêu bật sự cần thiết phải xem xét các khía cạnh đạo đức của các dự án cơ sở hạ tầng lớn. Chúng ta phải cân bằng những lợi ích của sự phát triển kinh tế và xã hội với trách nhiệm bảo vệ hành tinh và đảm bảo một tương lai bền vững cho tất cả mọi người. Điều này đòi hỏi một cuộc đối thoại liên tục giữa các nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách và công chúng để đưa ra các quyết định sáng suốt và có trách nhiệm về mặt đạo đức.