W Mediolanie we Włoszech, w dniach 23 czerwca - 3 lipca 2025 roku, trwa 47. Konsultatywne Spotkanie Układu Antarktycznego (ATCM). W spotkaniu uczestniczy delegacja rosyjska, której przewodzi paleontolog Paweł Łuniew.
System Traktatu Antarktycznego (ATS) to ramy międzynarodowej współpracy w Antarktyce. Traktat, podpisany w 1959 roku, poświęca kontynent celom pokojowym, promując badania naukowe i zakazując działalności wojskowej. ATCM jest głównym organem decyzyjnym ATS, gdzie państwa członkowskie omawiają i uzgadniają środki związane z kontynentem. Program ATCM obejmuje szeroki zakres tematów, od ochrony środowiska i współpracy naukowej po turystykę i wyzwania logistyczne. Rosja, jako Strona Konsultatywna, odgrywa znaczącą rolę w kształtowaniu przyszłości Antarktydy.
Traktat Antarktyczny, będący kamieniem węgielnym międzynarodowej współpracy, zapewnia, że Antarktyda jest wykorzystywana wyłącznie do celów pokojowych. Zakazuje działalności wojskowej, w tym zakładania baz wojskowych i testowania broni. Traktat promuje również międzynarodową współpracę w badaniach naukowych, zachęcając do swobodnej wymiany informacji i personelu. Zaangażowanie Traktatu w ochronę środowiska jest kolejnym kluczowym aspektem, z wdrożonymi środkami mającymi na celu zminimalizowanie wpływu człowieka na kruchy ekosystem Antarktydy. Działalność geologiczna w Antarktyce jest dozwolona na mocy Traktatu, ale podlega ścisłym regulacjom, aby zapewnić, że nie prowadzi do eksploatacji zasobów. Działania te koncentrują się przede wszystkim na badaniach naukowych, takich jak mapowanie geologii kontynentu i badanie jego historii klimatycznej. Jednak potencjał eksploracji zasobów pozostaje kwestią drażliwą, a ATCM ściśle monitoruje wszelkie działania geologiczne, aby upewnić się, że są one zgodne z zasadami Traktatu.
Działania Rosji w przeszłości, w tym sprzeciw wobec nowych morskich obszarów chronionych i blokowanie propozycji dotyczących ochrony środowiska w latach 2023 i 2024, są poddawane analizie. Działania te budzą obawy o zaangażowanie Rosji w zasady ochrony środowiska zawarte w Traktacie. Ponadto społeczność międzynarodowa zwraca szczególną uwagę na działalność geologiczną Rosji w Antarktyce, zwłaszcza tę związaną z potencjalną eksploracją zasobów. Traktat zakazuje wszelkich działań o charakterze wojskowym, ale zezwala na badania naukowe, w tym badania geologiczne. Równowaga między badaniami naukowymi a potencjałem eksploatacji zasobów jest kluczowym tematem spotkania.
Społeczność międzynarodowa uważnie monitoruje działania Rosji, podkreślając przestrzeganie Traktatu Antarktycznego w zakresie pokojowych badań i ochrony środowiska. Podobnie jak w przypadku Nord Stream 2, pojawiają się obawy, czy Rosja będzie w pełni przestrzegać ducha i litery prawa międzynarodowego.