Synestezja: Od starożytnej Grecji do współczesnej neuronauki, podróż przez percepcję sensoryczną

Książka profesor Liesl Yamaguchi z UC Berkeley, *O barwach samogłosek: Myślenie poprzez synestezję*, bada historię synestezji, stanu neurologicznego, w którym stymulacja jednego zmysłu wywołuje doświadczenie w innym. Pierwsza udokumentowana wzmianka pojawiła się w 1812 roku w rozprawie bawarskiego studenta medycyny, szczegółowo opisującej związki między tonami muzycznymi, literami i kolorami; na przykład „A i E: cynober, I: biały, O: pomarańczowy i tak dalej”. Chociaż termin „synestezja” był używany w starożytnej Grecji do opisania jednoczesnego odczuwania między dwiema osobami, jego współczesne użycie datuje się na koniec XIX wieku. Yamaguchi bada, jak powstała ta koncepcja, pomimo dowodów sugerujących, że jest to „zjawisko odwieczne”. Najbardziej rozpoznawalne formy synestezji obejmują widzenie kolorów z dźwiękami muzycznymi lub elementami językowymi. Yamaguchi skupiła się na samogłoskach, zaintrygowana poetami opisującymi dźwięki poetyckie w kategoriach wizualnych, takich jak „koloryt rymu” lub „ciemna samogłoska”. Rozprawa Georga Sachsa z 1812 roku jest uważana za pierwszy współczesny raport na temat synestezji. Wcześniej nie ma dokumentacji tego sposobu odczuwania. Yamaguchi sugeruje zbadanie tekstów historycznych w celu znalezienia „iskier” tego, co obecnie nazywa się „synestezją”. W XIX wieku wizualne opisy samogłosek pojawiały się w różnych dziedzinach, w tym w psychologii eksperymentalnej, akustyce i językoznawstwie. Jednak postrzeganie niepotwierdzonych wrażeń było stygmatyzowane, często klasyfikowane jako „zaburzenia psychiczne”. Zapisy znajdowano głównie w dziennikach, listach lub anonimowych relacjach. XX wiek przekształcił synestezję w obiekt naukowy, wymagający rygorystycznej definicji i sprawdzalności. Przesunęła się od zaburzenia psychicznego do oznaki geniuszu, związanego z wyjątkową kreatywnością. Jednak nikt w XIX wieku nie identyfikował się jako synesteta, ponieważ koncepcja ta nie została jeszcze skodyfikowana. Do XXI wieku udowodnienie synestezji było trudne ze względu na jej subiektywny charakter. Skanowanie mózgu wykazujące niezwykłą aktywność w korze czuciowej dostarczyło zewnętrznej walidacji. Naukowa kodyfikacja synestezji w XX wieku doprowadziła do utraty zmienności tego zjawiska. Postępy, takie jak tomografia komputerowa i fMRI, wykazały nieprawidłową aktywność w korze wzrokowej w odpowiedzi na bodźce dźwiękowe, oferując dowód naukowy. Umożliwiło to bardziej elastyczne badania, zbliżając do siebie dyskursy naukowe i humanistyczne. Yamaguchi definiuje synestezję jako „koncepcję skupiającą się” na złożonych interakcjach sensorycznych. Podkreśla znaczenie języka w zrozumieniu, jak odczuwamy rzeczy, postrzegając język jako archiwum dla tych, którzy wiedzą, jak go czytać.