De Ballade van Tita en de Machines: Een Ethische Beschouwing van AI in de Landbouw

Miguel Angel Caballero's korte film uit 2023, 'De Ballade van Tita en de Machines', baart in 2025 opzien door zijn indringende blik op de ethische implicaties van kunstmatige intelligentie in de landbouw. De film vertelt het verhaal van Tita, een oudere veldarbeidster, die een AI-humanoïde inhuurt om te helpen bij het plukken van aardbeien. Deze beslissing leidt tot onverwachte gevolgen en roept vragen op over de morele verantwoordelijkheid bij technologische vooruitgang. De film werd vertoond op het Des Moines Latino Film Festival en het Tribeca Festival's Rising Voices programma. Vanuit een ethisch perspectief belicht de film de dilemma's die ontstaan wanneer technologie de traditionele arbeidsmarkt verstoort. Is het moreel verantwoord om menselijke arbeid te vervangen door machines, zelfs als dit economische voordelen oplevert? De film dwingt ons na te denken over de waarde van menselijke arbeid en de potentiële gevolgen van automatisering voor de meest kwetsbare leden van de samenleving. Volgens een rapport van de Rabobank uit 2024 zal de automatisering in de Nederlandse landbouw de komende jaren verder toenemen, wat kan leiden tot het verlies van duizenden arbeidsplaatsen. Dit roept de vraag op welke verantwoordelijkheid bedrijven en overheden hebben om deze werknemers te ondersteunen en te herplaatsen. Een ander ethisch aspect dat de film aanraakt, is de kwestie van controle en autonomie. In hoeverre moeten we machines toestaan om beslissingen te nemen die van invloed zijn op ons leven? De film laat zien hoe Tita's leven wordt beïnvloed door de aanwezigheid van de AI-humanoïde, en hoe ze worstelt met het verlies van controle over haar eigen werk. Volgens onderzoek van de Universiteit van Wageningen is het belangrijk om ethische overwegingen te integreren in het ontwerp en de implementatie van AI-systemen in de landbouw, om ervoor te zorgen dat deze systemen de menselijke waardigheid respecteren en bijdragen aan een duurzame en rechtvaardige samenleving. De film 'De Ballade van Tita en de Machines' is een waardevolle bijdrage aan het debat over de ethische implicaties van AI in de landbouw. Het dwingt ons na te denken over de morele verantwoordelijkheid die we hebben bij het ontwikkelen en toepassen van nieuwe technologieën, en over de noodzaak om de belangen van alle betrokkenen te beschermen.