Slechts een select aantal wetenschappers kan bogen op het ontdekken van een element. Onder hen valt de Schotse chemicus William Ramsay op. Hij voegde niet alleen één element toe, maar een hele groep aan het periodiek systeem: de edelgassen. Deze prestatie leverde hem in 1904 een Nobelprijs op.
Ramsay stuitte op de edelgassen in 1894 toen hij argon ontdekte. Argon is een kleurloos, geurloos en bijna niet-reactief gas. Het is het meest voorkomende edelgas op aarde, gevormd door het radioactieve verval van kalium-40 in de aardkorst en mantel.
Intrigerend genoeg is 1% van elke ademhaling die we nemen argon, maar het werd pas aan het einde van de 19e eeuw ontdekt. Eerder, in 1785, merkte de Britse wetenschapper Henry Cavendish de eerste tekenen van zijn bestaan op. Cavendish observeerde, tijdens het bestuderen van de luchtsamenstelling, een kleine bel onbekend gas die overbleef na het verwijderen van alle bekende gassen uit een luchtmonster.
Meer dan een eeuw later pakten Ramsay en Lord Rayleigh een vergelijkbare vraag aan. Rayleigh ontdekte dat stikstof uit de atmosfeer een hogere dichtheid had dan stikstof uit chemische verbindingen. Ze vermoedden dat atmosferische stikstof een ander gas bevatte. In 1894 isoleerden ze dit gas door atmosferische stikstof herhaaldelijk over heet magnesium te leiden, waardoor de stikstof zich bond en neersloeg als magnesiumnitride.
De publicatie van Ramsay en Rayleigh in 1895 beschreef hun uitputtende pogingen om het nieuwe gas te laten reageren met verschillende stoffen. Van zuurstof en waterstof tot roodgloeiende fosfor en kaliumnitraat, het gas bleef niet-reactief. Ze noemden het argon, van het Griekse woord 'argos' dat inactief of lui betekent.
Kort daarna ontdekte Ramsay dat helium ook nauwelijks reageert met andere stoffen. Dit bracht hem ertoe een edelgasgroep toe te voegen aan Mendelejevs periodiek systeem. Hij breidde de groep al snel uit met neon, krypton, xenon en later radon. Een tijdlang geloofden sommige chemici dat deze edelgassen volledig niet-reactief waren.
Echter, in de jaren 60 slaagden wetenschappers erin om enkele chemische verbindingen met edelgassen te creëren. Argon hield het langer vol. De eerste argonverbinding, argonfluorohydride, werd pas in 2000 gecreëerd, bij -265°C en onder UV-straling. Ondanks dat het chemisch 'lui' is, heeft argon tal van toepassingen.
Dubbelglas ramen gevuld met argon bieden betere isolatie vanwege de slechte warmtegeleiding. Het wordt ook gebruikt om duikpakken op te blazen. Oude documenten worden beschermd tegen oxidatie door ze op te slaan in niet-reactief argongas. Argongevulde gloeilampen voorkomen het doorbranden van de gloeidraad.
Net als neon zendt argon helder licht uit wanneer er een elektrische stroom doorheen gaat. Puur argon gloeit paars, terwijl het met kwik blauw gloeit. Blauwgroene argonlasers worden gebruikt in de oogheelkunde en kankertherapie. Het 'luie' edelgas wordt op vele manieren aan het werk gezet.