Sarcofaagretour: Een Genderperspectief op Cultureel Erfgoed

De teruggave van een 2000 jaar oude sarcofaag door België aan Egypte op 11 juli 2025, biedt een unieke kans om cultureel erfgoed te bekijken vanuit een genderperspectief. De sarcofaag, die toebehoorde aan Pa-di-Hor-pa-khered, een lid van de Egyptische elite, roept vragen op over de rol en representatie van mannen en vrouwen in de oude Egyptische samenleving. De sarcofaag zelf, met zijn gouden gezicht en blauw haar, symboliseert de transformatie van de overledene naar Osiris, de god van de onderwereld. Dit beeld, typisch voor de Ptolemeïsche periode (4e-3e eeuw v.Chr.), benadrukt de mannelijke identiteit en de verwachtingen die aan mannen van hoge stand werden gesteld. Echter, de rol van vrouwen in het leven van Pa-di-Hor-pa-khered en hun invloed op zijn status blijven grotendeels onbekend. Het is belangrijk om te erkennen dat de archeologische vondsten en historische interpretaties vaak een mannelijk perspectief weerspiegelen. Vrouwen in het oude Egypte, hoewel soms minder zichtbaar in de geschreven bronnen, speelden cruciale rollen in religie, familie en economie. Onderzoek naar de artefacten die samen met de sarcofaag werden gevonden, zoals de houten baard, kan mogelijk meer inzicht geven in de genderdynamiek van die tijd. De teruggave van de sarcofaag is niet alleen een daad van culturele restitutie, maar ook een kans om de verhalen van zowel mannen als vrouwen in het oude Egypte te herdenken en te onderzoeken. Door een genderlens te gebruiken, kunnen we een rijker en genuanceerder beeld krijgen van de complexe sociale structuren en culturele waarden die deze beschaving vormden. De sarcofaag, die in 2015 in Brussel in beslag werd genomen op basis van een Interpol-bericht, werd op 11 juli 2025 teruggegeven aan Egypte. De overdracht vond plaats in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel en markeerde het hoogtepunt van een juridisch proces van tien jaar. Deze gebeurtenis onderstreept het belang van internationale samenwerking bij de bestrijding van de illegale handel in cultuurgoederen en het terugbrengen van artefacten naar hun land van herkomst.